Szklary


Wieś Szklary już dzisiaj nie istnieje. Jej ostatnie ślady tzn. stary cmentarz i cerkwisko zostały w ostatnim czasie zdewastowane przez traktory. Jedyną rzeczą która przypomina nam o wsi są pozostałości PGR-u pod tą samą nazwą położonego na południowy zachód od miejsca po wsi.



Historia:
Niewiele wiadomo o początkach Szklar. Pierwsze wzmianki o tej wsi pochodzą z 1470 roku, kiedy to w dokumentach pojawiła się nazwa wsi: Sczklary. Dokumenty te dotyczyły sporu o granice między dobrami biskupstwa przemyskiego, a dobrami właścicieli Rymanowa. Prawny dokument lokacyjny został nadany Andrzejowi Falowi z Daliowej dopiero 20 stycznia 1527 roku przez Biskupa Andrzeja Krzyskę (na prawie wołoskim oczywście). Przywilej polegał między innymi na 24-letniej wolniźnie i zaleceniu o osadzaniu nowych gospodarzy. Prawdopodobne jest, że wytapiano w Szklarach szkło. Pobliska Bania (695 m n.p.m.) mogła być miejscem wydobycia surowca, gdyż słowem bania określano niegdyś kopalnię.
Źródła podają informację o stacjonującym na tym terenie oddziale konfederatów barskich, a także o przechodzących tędy wojskach rosyjskich w 1849 roku, które szły na Węgry z pomocą Austrii.
W Szklarach istniała parochia aż do 1848 roku kiedy to zmarł ostatni paroch Joann Garajewicz. Następny paroch przeniósł probostwo do pobliskiej Daliowej. W 1894 zbudowano tu jednak nową cerkiew (na starym cerkwisku) p/w Św Mikołaja, której ślady można było jeszcze do niedawna bez problemu odnaleźć...
Z ogólnego spisu ludności przeprowadzonego w 1880 roku wynika, że we wsi mieszkało 418 osób ( 409 greko-katolików, 4 katolików rzymskich i 5 żydów). Na początku XX wieku we wsi było 75 gospodarstw (i 406 mieszkańców), za to w okresie międzywojennym liczba ta spadła do 69 gospodarstw, natomiast liczba mieszkańców wzrosła do 437 (na powierzchni 900 hektarów).
W 1930 roku Szklary znowu zostały probostwem na prośbę mieszkańców, którzy wręcz szantażowali przemyskie biskupstwo, że przejdą na prawosławie jeżeli nie zostanie przywrócone we wsi probostwo.
Po II wojnie światowej wszystkich mieszkańców wysiedlono na tereny sowieckiej Ukrainy, a na południowy wschód od dawnej wsi utworzono PGR pod tą samą nazwą.

Dzisiaj:
W dniu obecnym nie ma już żadnych śladów po wsi - kilka ostatnich nagrobków i cerkwisko zostało zniszczone i rozjeżdżone przez chłopów lub pracowników leśnych. Jedynym wspomnieniem po dawno istniejącej wsi są resztki PGR-owskiego zabudowania przy szosie Daliowa-Rymanów. Warto zwrócić uwagę na starą kapliczkę z XVII wieku (podobną do kapliczki Na Kurchanie w Jaśliskach). Znajduje się ona w miejscu gdzie Rymanowska szosa dobiega do tzw. szklarskiej przełęczy (która oddziela Kamionkę od Bani Szklarskiej). Stoi samotnie wśród traw kilkanaście metrów na zachód od szosy. Niewątpliwie budował ją ten sam budowniczy, co wspomnianą kapliczkę Na Kurchanie.

Fot. W. Czado