|
Historia:
Trzciana została prawdopodobnie założona "na surowym korzeniu" pod koniec XV wieku. Wieś pojawia się w źródłach w 1504 roku, (jako Trzsczana) kiedy to ówczesny właściciel Stanisław Citkowski z Mikluszowic, przenosi ją na prawo niemieckie. Nie wiadomo na jakim prawie Trzciana była lokowana pierwotnie, ale fakt zmiany prawa lokacyjnego wskazuje na pełne rozwinięcie wsi.
W 1508 roku wieś wspominają dokumenty lustracyjne, które nazywają ją Traczana Walaska (czyli wołoska), zaś w roku 1529 - Thraczyana.
Rejestr pochodzący z roku 1508 roku mówi 1 łanie kmiecym we wsi. Jednak już w roku 1536 osada posiadała 1 łan kmiecy, młyn i sołectwo. Natomiast dokument z roku 1581 wspomina, że w Trzcianie znajdowało się 12 dworzyszcz chłopskich, cerkiew oraz dworzyszcze sołtysa. Wieś należała wówczas do dóbr Oktawiana Gucci. W roku 1523 wdowa po Stanisławie Czykowskim darowała Mikołajowi Kobylańskiemu kilka oklicznych wsi z Trzcianą włącznie. Parafia Tylawska obejmująca także Trzcianę należała wówczas do powiatu bieckiego. Od drugiej połowy wieku XVI do II Wojny Światowej Trzciana nalezała do rodu Męcińskich (poza krótkim okresem, gdy rządzili nią Mniszkowie, oraz pod koniec XIIX wieku Ososolińcsy).
W roku 1629 odnotowano we wsi 10 dworzyszcz wołowskich, 1 sołtysie, 2 zagrodników z rolą, 3 komorników bez bydła i 1 koło zakupne.
W drugiej połowie XVII wieku we wsi wzniesiono cerkiew p/w Narodzenia Bogurodzicy. Cerkiew zachowała się do dziś - jest trójdzielna, murowana (i otynkowana) oraz orientowana. Na przełomie XVII i XIX wieku dobudowano do niej kruchtę.
Według spisów z roku 1880 Trzciana liczyła 499 mieszkańców (434 grekokatolików, 46 katolików łacińskich oraz 19 żydów). Wieś należała do parochii w Tylawie i rzymskiej parafii w Dukli. Na początku naszego wieku wieś liczyła 543 mieszkańców i 95 domów.
Podczas I Wojny Światowej łemkowie z Trzciany znani byli z powszechnej sympatji do Rosjan i rosyjskiego wojska. Spotkało ich za to wiele represji ze strony Austriackiej, a nawet wywózka kilku osób do obozu w Thalerhofie. W okresie międzywojnia wieś zajmowała powierzchnie około 1000 hektarów, liczyła około 100 chałup i blisko 600 mieszkańców.
16 listopada 1926 roku Trzciana razem z sąsiednią Tylawą przeszła na prawosławie. Wydarzenie to zapoczątkowało tzw. małą schizmę Tylawską.
W czasie II Wojny Światowej na terenie pustelni św. Jana z Dukli swoją bazę wypadową miało AK. W pobliżu Trzciany, w grudniu 1943 roku, oddział AK dowodzony przez "Orskiego" dokonał ataku na niemiecką kolumnę transportową, zdobywając tym samym amunicję i broń. We wsi, w tym samym roku wykonano wyrok śmierci na komendancie miejskiej placówki policji granatowej. Powodem miało być brutalne traktowanie mieszkańców i uległość wobec Niemców. W roku 1944, w lipcu, partyzancki oddział sowiecko-łemkowski Burdowa zaatakował niemiecki oddział zabijając jego dowódcę. W ramach zemsty Niemcy przywieźli do wsi 20 więźniów przetrzymywanych w Jaśle, których następnie rozstrzelali.
Po wojnie Łemków zamieszkujących wieś wysiedlono na Ziemie Odzyskane w ramach akcji Wisła.
Dzisiaj:
Dzisiaj Trzciana jest wsią liczącą ponad 200 mieszkańców. Główną rzeczą warto zobaczenia jest wyżej wspominana cerkiew, obecnie kościół filialny bernardynów z Dukli. Należy zwrócić uwagę na sklepienie cerkwi - krzyżowe nad prezbiterium i nieckowe nad nawą, oraz na XIX-wieczny neogotycki ikonostas. W dzwonnicy znajdują sie dwa zabytkowe dzwony - z 1504 i 1579 roku. Wewnątrz świątynii, przed wejściem do nawy znajduje się kamienne pamiątkowe epitafium Teodozji Łomki z 1681 roku, ufundowane przez Mikołaja Ałchinowa. W pobliżu cerkwi watro obejrzeć nagrobek Stefana Morsan z 1735 roku, oraz krzyż żeliwny na nagrobku Anny z Łuszkiewiczów Kinasiewiczowej (z 1878 roku).
Po drugiej stronie szosy, leży wiejski cmentarz z polskimi i ruskimi grobami. Warto zwrócić uwagę na kilka grobów z kamiennymi krzyżami z końca XIX wieku.
|